ارزهای دیجیتال، مانند بیت کوین، ارزهای جدیدی هستند که بر اساس فناوری بلاک چین ایجاد شده‌اند. این ارزها از نظر ماهیت، دیجیتالی، غیرمتمرکز و غیرقابل ردیابی هستند. این ویژگی‌ها باعث شده است که ارزهای دیجیتال به ابزاری محبوب برای فعالیت‌های غیرقانونی مانند پولشویی، قاچاق و تروریسم تبدیل شوند.
با توجه به این مسائل، برخی از کشورها، از جمله ایران، قوانین رسمی را برای کنترل و نظارت بر ارزهای دیجیتال وضع نکرده‌اند. در ایران، خرید و فروش ارزهای دیجیتال در حال حاضر قانونی است، و فعالیت صرافی ارز دیجیتال مانعی ندارد.
با توجه به قوانین موجود در ایران، می‌توان گفت که خرید و فروش ارزهای دیجیتال، به خودی خود، جرم نیست. اما اگر این فعالیت‌ها به صورت غیرقانونی انجام شوند، می‌توانند مشمول مجازات‌های قانونی شوند. به عنوان مثال، اگر فردی از ارزهای دیجیتال برای پولشویی استفاده کند، می‌تواند به حبس و جزای نقدی محکوم شود.
در ادامه، به بررسی برخی از قوانین مرتبط با ارزهای دیجیتال در ایران می‌پردازیم:
قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز
ماده 2 این قانون، ارز را به عنوان کالای قابل قاچاق تعریف کرده است. بنابراین، خرید و فروش ارزهای دیجیتال بدون مجوز بانک مرکزی، مشمول این قانون می‌شود.
قانون مبارزه با پولشویی
ماده 2 این قانون، پولشویی را به عنوان «هرگونه عمل به قصد تبدیل، انتقال، مخفی کردن یا تحصیل درآمد یا دارایی ناشی از فعالیت‌های غیرقانونی» تعریف کرده است. بنابراین، اگر فردی از ارزهای دیجیتال برای پولشویی استفاده کند، می‌تواند به حبس و جزای نقدی محکوم شود.
قانون مجازات اسلامی
ماده 598 این قانون، «قاچاق ارز» را جرم دانسته و برای آن مجازات حبس از 91 روز تا 2 سال و جزای نقدی از یک میلیون تا 20 میلیون ریال تعیین کرده است.
در مجموع، می‌توان گفت که قوانین موجود در ایران، به صورت صریح، ارزهای دیجیتال را جرم نمی‌دانند. اما اگر این ارزها برای فعالیت‌های غیرقانونی مانند پولشویی، قاچاق و تروریسم استفاده شوند، می‌توانند مشمول مجازات‌های قانونی شوند.
پیشنهادها برای تنظیم مقررات ارزهای دیجیتال در ایران
با توجه به اهمیت ارزهای دیجیتال و پتانسیل بالای آن‌ها برای رشد اقتصادی، ضروری است که مقرراتی برای این ارزها در ایران وضع شود. این مقررات باید به گونه‌ای باشند که از یک سو، از فعالیت‌های غیرقانونی با استفاده از ارزهای دیجیتال جلوگیری کنند و از سوی دیگر، مانع از رشد و توسعه این ارزها نشوند.
برخی از پیشنهادات برای تنظیم مقررات ارزهای دیجیتال در ایران عبارتند از:
تعیین وضعیت حقوقی ارزهای دیجیتال
در حال حاضر، وضعیت حقوقی ارزهای دیجیتال در ایران مشخص نیست. لازم است که با تصویب قوانین جدید، وضعیت حقوقی این ارزها مشخص شود.
ایجاد زیرساخت‌های لازم برای نظارت بر ارزهای دیجیتال
برای نظارت بر فعالیت‌های مربوط به ارزهای دیجیتال، لازم است که زیرساخت‌های لازم، مانند سامانه‌های ردیابی و احراز هویت، ایجاد شود.
حمایت از توسعه ارزهای دیجیتال
لازم است که دولت از توسعه ارزهای دیجیتال حمایت کند. این حمایت می‌تواند از طریق ایجاد زیرساخت‌های لازم، ارائه مشوق‌های مالی و تسهیل دسترسی به خدمات ارزهای دیجیتال انجام شود.
با توجه به این پیشنهادات، می‌توان مقرراتی برای ارزهای دیجیتال در ایران وضع کرد که از یک سو، از فعالیت‌های غیرقانونی با استفاده از این ارزها جلوگیری کند و از سوی دیگر، مانع از رشد و توسعه آن‌ها نشود.
