اتریوم، دومین بلاک‌چین بزرگ جهان و بستر اصلی هزاران پروژه دیفای و اپلیکیشن غیرمتمرکز، در آستانه یک ارتقای مهم دیگر قرار دارد. این ارتقا که Fusaka نام دارد، طبق برنامه‌ریزی‌های فعلی قرار است در تاریخ ۳ دسامبر ۲۰۲۵ روی شبکه اصلی فعال شود. بسیاری از تحلیل‌گران این ارتقا را نقطه عطفی برای بهبود مقیاس‌پذیری، کاهش هزینه‌های تراکنش و افزایش کارایی کل اکوسیستم اتریوم می‌دانند. در ادامه به جزئیات این ارتقا، اهداف اصلی و پیامدهای آن، می‌پردازیم.
در این مقاله چه می‌خوانیم؟
Fusaka چیست و چرا اهمیت دارد؟
نام Fusaka به عنوان مرحله بعدی نقشه راه اتریوم پس از ارتقاهای بزرگی مانند Merge و Dencun معرفی شده است. این ارتقا بیش از هر چیز بر مقیاس‌پذیری (Scalability) و کارایی داده (Data Availability) تمرکز دارد.
در سال‌های اخیر، مهم‌ترین انتقاد به اتریوم هزینه‌های بالای تراکنش (Gas Fee) و محدودیت در پردازش تعداد بالای تراکنش‌ها بوده است. اگرچه ظهور لایه‌های دوم (L2) مانند Arbitrum، Optimism و zkSync توانسته بخشی از این مشکل را برطرف کند، اما همچنان نیاز به ارتقای بنیادین در لایه اول (Layer 1) احساس می‌شود. Fusaka در واقع پاسخی به همین نیاز است.
ویژگی‌های فنی کلیدی ارتقا
طبق گزارش Cointelegraph و Finbold، ارتقای Fusaka شامل مجموعه‌ای از EIPها و تغییرات فنی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- EIP-7594 (Peer Data Availability Sampling – PeerDAS): این فناوری امکان بررسی صحت داده‌های ذخیره‌شده در شبکه را بدون نیاز به دانلود کامل آن‌ها فراهم می‌کند. نتیجه این تغییر، کاهش بار محاسباتی نودها و افزایش کارایی شبکه خواهد بود.
- افزایش ظرفیت Blobها و کاهش هزینه لایه دوم‌ها: Blobها داده‌هایی هستند که برای انتقال اطلاعات لایه دوم‌ها به لایه اول استفاده می‌شوند. Fusaka با افزایش ظرفیت Blobها به کاهش چشمگیر هزینه‌های تراکنش روی L2ها کمک می‌کند. برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که هزینه‌ها ممکن است به کمتر از ۰٫۰۱ دلار برسد.
- افزایش حد گس بلاک‌ها (Block Gas Limit): این اقدام می‌تواند ظرفیت تراکنش‌های شبکه را بالا ببرد. البته در کنار مزایا، ریسک افزایش نیاز سخت‌افزاری برای نودها نیز وجود دارد.
- بهبودهای EVM و ساختار داده‌ها: از جمله استفاده از Verkle Tree برای کارآمدتر شدن ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها و معرفی Opcodeهای جدید برای اجرای قراردادهای هوشمند.
جدول زمانی اجرای Fusaka
ارتقای Fusaka پیش از آنکه روی شبکه اصلی پیاده‌سازی شود، در چندین شبکه آزمایشی (Testnet) مورد تست قرار خواهد گرفت:
- Holesky: اوایل اکتبر ۲۰۲۵
- Sepolia: نیمه دوم اکتبر ۲۰۲۵
- Hoodi: اواخر اکتبر ۲۰۲۵
در صورت موفقیت‌آمیز بودن این آزمایش‌ها، شبکه اصلی اتریوم در تاریخ ۳ دسامبر ۲۰۲۵ به‌روزرسانی خواهد شد.
پیامدهای مثبت ارتقای اتریوم
ارتقای Fusaka می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر کل اکوسیستم بلاک‌چین و کاربران داشته باشد:
- کاهش هزینه‌ها برای کاربران: کارمزد تراکنش در لایه دوم‌ها به طور محسوسی کاهش خواهد یافت.
- جذاب‌تر شدن دیفای و NFTها: کاهش کارمزدها می‌تواند موج جدیدی از کاربران را به سمت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز جذب کند.
- تقویت لایه دوم‌ها: Fusaka ظرفیت انتقال داده‌های L2 به L1 را افزایش می‌دهد و به رشد اکوسیستم کمک می‌کند.
- حرکت به سوی پذیرش عمومی (Mass Adoption): کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت شبکه می‌تواند اتریوم را برای استفاده روزمره مناسب‌تر کند.
نگرانی‌ها و چالش‌ها
با وجود مزایای چشمگیر، برخی کارشناسان نسبت به ریسک‌های احتمالی Fusaka هشدار داده‌اند:
- افزایش بار روی نودها: بزرگ‌تر شدن بلاک‌ها و افزایش داده‌ها می‌تواند نیاز سخت‌افزاری نودها را بالا ببرد و در نتیجه خطر کاهش غیرمتمرکز بودن شبکه وجود دارد.
- ریسک‌های امنیتی PeerDAS: اگر فرآیند نمونه‌گیری داده‌ها (Sampling) به‌درستی طراحی نشده باشد، احتمال خطا در تأیید داده‌ها وجود خواهد داشت.
- احتمال تأخیر در اجرا: همانند سایر ارتقاهای بزرگ اتریوم، امکان تغییر تاریخ یا بروز مشکلات فنی وجود دارد.
ارتقای Fusaka می‌تواند به معنای کاهش هزینه‌های برداشت و واریز در شبکه اتریوم باشد. این تغییر به‌طور غیرمستقیم روی جذابیت معاملات، نقدشوندگی بیشتر دارایی‌ها و رضایت کاربران تأثیر مثبت خواهد داشت. کاربران نیز پس از این ارتقا شاهد کارمزدهای کمتر و تراکنش‌های سریع‌تر خواهند بود، به‌ویژه هنگام استفاده از شبکه‌های لایه دوم.
جمع‌بندی
ارتقای Fusaka را می‌توان یکی از مهم‌ترین گام‌های اتریوم در سال‌های اخیر دانست. این ارتقا با تمرکز بر مقیاس‌پذیری، بهبود داده‌آوری و کاهش هزینه تراکنش‌ها، می‌تواند مسیر رشد و پذیرش عمومی بلاک‌چین را هموار کند. با این حال، ریسک‌های مرتبط با بار سخت‌افزاری نودها و امنیت داده نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
به‌طور کلی، اگر Fusaka طبق برنامه در دسامبر ۲۰۲۵ اجرا شود، می‌تواند به‌عنوان یک نقطه عطف تاریخی برای اتریوم و کل صنعت کریپتو ثبت شود.