ارز دیجیتال سویی Sui: تحلیل بلاکچین، توکنومیکس و مزیت‌های رقابتی

بلاکچین سویی (Sui) یکی از نوآورانه‌ترین پروژه‌های نسل جدید Web3 است که با هدف حل محدودیت‌های مقیاس‌پذیری، سرعت و تعامل‌پذیری در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز طراحی شده است. توسعه این شبکه توسط شرکت Mysten Labs و با بهره‌گیری از تیمی متشکل از مهندسان سابق Meta انجام شده که پیش‌تر در پروژه Diem و زبان برنامه‌نویسی Move نقش کلیدی داشته‌اند. در این مقاله به بررسی جامع فناوری بلاکچین سویی، ساختار توکنومیکس آن، و مزیت‌های رقابتی‌ می‌پردازیم که Sui را به گزینه‌ای برجسته در میان بلاکچین‌های Layer 1 تبدیل کرده‌اند.

جایگاه منحصربه‌فرد Sui در میان بلاکچین‌های لایه اول

سویی Sui در میان بلاکچین‌های لایه اول به دلیل تمرکز ویژه‌اش بر دسترسی‌پذیری کاربران، فناوری پردازش موازی تراکنش‌ها و گسترش اکوسیستم دیفای بیت‌کوین (BTCFi)، جایگاهی متفاوت و برجسته دارد. این بلاکچین با حل چالش‌های مقیاس‌پذیری و موانع فنی استفاده برای کاربران، خود را به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی برای پیاده‌سازی کاربردهای واقعی رمزارز در دنیای امروز معرفی کرده است.

از زمان راه‌اندازی در ماه می ۲۰۲۳، Sui رشد قابل توجهی داشته و به یکی از بزرگ‌ترین بلاکچین‌های لایه اول تبدیل شده است. قیمت توکن آن در ژانویه ۲۰۲۵ به بیشینه‌ی ۵٫۳۵ دلار رسیده و ارزش بازار آن از ۱۵٫۹ میلیارد دلار فراتر رفته است.

در رقابت با سایر بلاکچین‌هایی که از زبان برنامه‌نویسی Move استفاده می‌کنند، Sui عملکردی موفق‌تر از آپتوس (Aptos) داشته است. در زمان نگارش این مقاله، ارزش کل قفل‌شده (TVL) در شبکه Sui نزدیک به ۲ میلیارد دلار است، در حالی که این مقدار برای Aptos حدود ۱٫۶ میلیارد دلار گزارش شده است.

ویژگی‌های بلاکچین Sui

Sui یک بلاکچین لایه اول است که برای اجرای تراکنش‌های فوری و کم‌هزینه بهینه‌سازی شده است. این ویژگی‌ها باعث می‌شود Sui گزینه‌ای مناسب برای طیف وسیعی از کاربردها، از جمله دیفای (DeFi) و بازی‌های بلاکچینی باشد، دو حوزه‌ای که نیاز به نهایی‌سازی بسیار سریع تراکنش‌ها دارند.

یکی از اهداف اصلی Sui، تسهیل استفاده عمومی از بلاکچین است. برخلاف بسیاری از شبکه‌های بلاکچینی که کاربران را ملزم به مدیریت کلید خصوصی و عبارات بازیابی (Seed Phrase) می‌کنند، در Sui کاربران می‌توانند با استفاده از حساب‌های اینترنتی خود (مانند Google یا Facebook) کیف پول بسازند. این قابلیت، مسیر ورود کاربران جدید را بسیار ساده‌تر می‌کند.

زبان برنامه نویسی

Sui از زبان برنامه‌نویسی Move استفاده می‌کند که در ابتدا برای پروژه Diem شرکت Meta طراحی شده بود. این زبان امکان برنامه‌نویسی ایمن‌تر و بهینه‌تری را فراهم می‌سازد. اما تفاوت اصلی Sui با سایر شبکه‌هایی که از Move استفاده می‌کنند، در مدل داده‌ای آن است.

سویی Sui به‌جای مدل مبتنی بر حساب (Account-based)، از مدل مبتنی بر اشیاء (Object-based) استفاده می‌کند. این تغییر به شبکه اجازه می‌دهد تا تراکنش‌های مستقل را به‌صورت هم‌زمان (موازی) اجرا کند، و در نتیجه، قابلیت مقیاس‌پذیری افقی برای رشد در حجم تراکنش‌ها را فراهم می‌سازد.

توکن بومی

توکن بومی این شبکه SUI نام دارد و کاربردهایی نظیر پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، استیکینگ با اعتبارسنج‌ها (Validators) و مشارکت در حاکمیت شبکه دارد.

مکانیزم اجماع

سویی از مکانیزم اجماع Delegated Proof of Stake (DPOS) استفاده می‌کند. در این مدل، دارندگان توکن SUI می‌توانند توکن‌های خود را به اعتبارسنج‌ها واگذار کنند (Delegate). اعتبارسنج‌ها در ازای تایید تراکنش‌ها پاداش دریافت می‌کنند و این پاداش بین خود و کسانی که به آن‌ها رای داده‌اند، توزیع می‌شود. میزان توکن‌های واگذار‌شده به یک اعتبارسنج، قدرت رای‌دهی او را در شبکه مشخص می‌کند.

امنیت شبکه

برای اطمینان از امنیت شبکه، Sui توسط شرکت‌های امنیتی معتبری همچون Halborn و Zellic مورد ممیزی امنیتی (Audit) قرار گرفته است تا تهدیدهای احتمالی و آسیب‌پذیری‌های فنی شناسایی و برطرف شوند.

بنیان‌گذاران و توسعه‌دهندگان Sui چه کسانی هستند؟

بلاکچین Sui توسط شرکت Mysten Labs توسعه یافته است؛ شرکتی که توسط جمعی از مهندسان سابق Meta (فیسبوک سابق) تاسیس شده است. این افراد پیش‌تر در پروژه بلاکچینی Diem و توسعه زبان برنامه‌نویسی Move فعالیت داشته‌اند.
از چهره‌های برجسته این تیم می‌توان به سم بلکشر (Sam Blackshear)، یکی از بنیان‌گذاران Mysten Labs و خالق زبان Move اشاره کرد. دیگر اعضای کلیدی تیم عبارتند از:

ایوان چنگ (Evan Cheng)، آدنیی آبایودون (Adeniyi Abiodun)، جورج دنیزیس (George Danezis) و کوستاس کالکیاس (Kostas Chalkias) که همگی سابقه همکاری در شرکت Meta را داشته‌اند.

در سپتامبر ۲۰۲۲، Mysten Labs موفق شد ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه از سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VCs) جذب کند. از جمله سرمایه‌گذاران اصلی می‌توان به Andreessen Horowitz (a16z)، Coinbase Ventures و Circle اشاره کرد.

نحوه عملکرد بلاکچین Sui

در ادامه، به بررسی مولفه‌های کلیدی معماری بلاکچین سویی Sui می‌پردازیم تا ببینیم چگونه توانسته به چنین سطحی از کارایی، سرعت و مقیاس‌پذیری دست یابد.

معماری شیءمحور

در بسیاری از بلاکچین‌ها مانند اتریوم، اطلاعات شبکه بر اساس حساب‌ها (آدرس‌ها) سازمان‌دهی می‌شوند؛ به‌طوری‌که شبکه مانند یک صفحه‌گسترده عمل می‌کند که در یک ستون آدرس کاربر و در ستون دیگر موجودی توکن او ثبت شده است.

اما سویی Sui ساختار متفاوتی دارد: در این بلاکچین، تمام دارایی‌های دیجیتال به‌صورت شیء (Object) تعریف می‌شوند. در واقع، هر چیز در شبکه Sui (چه یک توکن باشد، چه یک NFT یا آیتم درون‌بازی) یک شیء منحصربه‌فرد است که شناسه (ID) خاص خود را دارد، و شبکه می‌تواند آن‌ها را از یکدیگر تفکیک کند.

انواع مالکیت در مدل اشیاء

• مالکیت فردی: اشیایی مانند توکن‌ها یا NFTهایی که در اختیار یک کاربر خاص هستند و تنها خود آن کاربر می‌تواند با آن‌ها تراکنش انجام دهد.

• اشیای اشتراکی (Shared): این اشیا متعلق به یک فرد خاص نیستند و چند نفر می‌توانند با رعایت قوانین از پیش‌برنامه‌ریزی‌شده، آن‌ها را استفاده یا ویرایش کنند. برای اعمال هر تغییری در این نوع اشیاء، نیاز به اجماع اعتبارسنج‌های شبکه است.

• اشیای غیرقابل تغییر (Immutable): این اشیا هنگام ایجاد به‌صورت دائمی قفل می‌شوند و دیگر قابل ویرایش نیستند. نمونه‌ی آن‌ها قراردادهای هوشمند یا قوانین پایه شبکه هستند.

• اشیایی که مالک‌شان شیء دیگری است: در این حالت، یک شیء می‌تواند متعلق به یک شیء دیگر باشد؛ مانند یک شمشیر که به شخصیت بازی متصل شده است.

چرا این مدل باعث کارایی بیشتر می‌شود؟

در Sui، هر تراکنش دقیقا مشخص می‌کند که با کدام اشیاء سروکار دارد. بنابراین:

• اگر تراکنشی فقط شامل اشیایی باشد که شما مالک آن هستید، چون هیچ فرد دیگری نمی‌تواند روی آن تاثیر بگذارد، نیازی به اجماع شبکه نیست و می‌تواند به‌سرعت تایید و اجرا شود.

• اگر چند تراکنش، اشیای کاملا متفاوتی را درگیر کنند، می‌توانند هم‌زمان و به‌صورت موازی اجرا شوند.

• تنها تراکنش‌هایی که با اشیای اشتراکی سروکار دارند، نیازمند اجماع کامل شبکه هستند؛ چراکه ممکن است هم‌زمان چند کاربر بخواهند آن شیء را تغییر دهند.

اجرای موازی تراکنش‌ها در Sui چگونه انجام می‌شود؟

با درک ساختار مالکیت اشیاء، می‌توان بهتر فهمید که Sui چگونه تراکنش‌ها را به‌صورت موازی اجرا می‌کند:

• Sui پیش از اجرای تراکنش‌ها، روابط مالکیتی اشیاء را بررسی می‌کند و بر همین اساس تشخیص می‌دهد کدام تراکنش‌ها مستقل هستند.

• تراکنش‌هایی که فقط شامل اشیای شخصی یا غیرقابل‌تغییر (Immutable) باشند، در دسته‌ی ساده و مستقل قرار می‌گیرند. این تراکنش‌ها نیازی به اجماع کامل ندارند، زیرا با تراکنش‌های دیگر تداخلی ندارند.

• این امکان باعث می‌شود که بیشتر تراکنش‌ها بدون صف و انتظار، به‌صورت هم‌زمان پردازش شوند، موضوعی که منجر به افزایش چشمگیر سرعت شبکه می‌شود.

پروتکل اجماع در بلاکچین Sui

Mysticeti مکانیزم اجماع اختصاصی Sui است که با هدف کاهش چشمگیر زمان نهایی‌سازی تراکنش‌ها طراحی شده است. این پروتکل تلاش می‌کند نهایی‌سازی تراکنش‌ها را در کمتر از یک ثانیه انجام دهد و در عین حال توان عملیاتی و بهره‌وری شبکه را در سطح بالا حفظ کند.

معماری اجماع پیشین

پیش از معرفی Mysticeti، بلاکچین Sui از یک ساختار اجماع دو بخشی شامل Narwhal و Bullshark استفاده می‌کرد:

• Narwhal مسئول ترتیب‌دهی تراکنش‌ها بود و از ساختاری به نام گراف جهت‌دار غیرمدور (DAG) بهره می‌برد. در این مدل، اعتبارسنج‌ها بلاک‌هایی را منتشر می‌کردند که به بلاک‌های قبلی ارجاع می‌دادند، و به این ترتیب یک شبکه از بلاک‌ها شکل می‌گرفت.

• Bullshark به‌عنوان لایه‌ی دوم، در هر دور از میان اعتبارسنج‌ها یک رهبر (Leader) انتخاب می‌کرد. این رهبر وظیفه داشت تراکنش‌ها را نهایی کرده و بلاک نهایی را برای سایر اعتبارسنج‌ها ارسال کند.

پروتکل Mysticeti ساختار اجماع را ساده‌تر و موثرتر کرده است:

• حذف نقش رهبر: در Mysticeti دیگر نیازی به انتخاب رهبر برای نهایی‌سازی تراکنش‌ها نیست. این موضوع باعث حذف مراحل زمان‌بر می‌شود.

• قانون داخلی برای نهایی‌سازی: Mysticeti با بررسی ساختار DAG تشخیص می‌دهد که کدام بلاک، توسط اکثریت قوی اعتبارسنج‌ها تایید شده و می‌تواند به‌عنوان بلاک نهایی پذیرفته شود، بدون نیاز به رای‌گیری.

• اجماع یکپارچه: برخلاف قبل که فرآیند ترتیب‌دهی و نهایی‌سازی تراکنش‌ها در دو مرحله‌ی جداگانه انجام می‌شد، در Mysticeti این فرآیند به یک مرحله‌ی ساده، منسجم و کارآمد تبدیل شده است.

این پروتکل با حذف نیاز به رای‌گیری و انتخاب رهبر، فرآیند نهایی‌سازی تراکنش‌ها را به‌شکل قابل‌توجهی سریع‌تر کرده و در بسیاری از موارد، تایید تراکنش‌ها کمتر از یک ثانیه زمان می‌برد. همچنین، با کاهش مراحل ارتباطی میان اعتبارسنج‌ها، بهره‌وری شبکه افزایش یافته و تراکنش‌ها با سرعت بیشتری پردازش می‌شوند. از سوی دیگر، عدم وابستگی به عملکرد یک اعتبارسنج به‌عنوان رهبر، باعث شده عملکرد کلی شبکه پایدارتر، یکدست‌تر و قابل‌اطمینان‌تر باشد.

کاربردهای بلاکچین سویی (Sui)

بلاکچین Sui به‌دلیل معماری منحصربه‌فرد، سرعت بالا و کارمزدهای پایین، بستر بسیار مناسبی برای توسعه و اجرای انواع مختلفی از برنامه‌هاست. در ادامه، سه حوزه‌ی کلیدی استفاده از این بلاکچین را بررسی می‌کنیم:

GameFi

معماری بلاکچین Sui به‌طور ویژه برای توسعه بازی‌های بلاکچینی طراحی شده و مزایای متعددی را برای این حوزه فراهم می‌سازد. این شبکه دارای توان عملیاتی بالا و تاخیر بسیار پایین در پردازش تراکنش‌ها است و می‌تواند تعداد زیادی عملیات را به‌صورت هم‌زمان (پردازش موازی) انجام دهد؛ ویژگی‌ای که برای بازی‌های آنلاین و تعاملی بسیار حیاتی است.

مدل داده‌ای مبتنی بر اشیاء (Object-Oriented) در Sui نیز به‌خوبی با ساختار دارایی‌های درون‌بازی همخوانی دارد. در این مدل، آیتم‌هایی مانند شخصیت‌ها، سلاح‌ها، لباس‌ها و دیگر تجهیزات به‌صورت NFTهای مستقل و متصل‌پذیر تعریف می‌شوند. به‌عنوان مثال، یک شخصیت در بازی می‌تواند آیتم‌هایی مانند شمشیر یا زره را به خود متصل کند و هرکدام از این آیتم‌ها دارای شناسه منحصربه‌فرد و ویژگی‌های خاص خود باشند.

علاوه بر این، Sui از انواع مختلف دارایی‌های درون‌بازی پشتیبانی می‌کند، از جمله:

• توکن‌ها و ارزهای قابل‌تبادل درون بازی

• دارایی‌های متصل به روح (Soulbound Assets) که به یک شخصیت یا کاربر خاص تعلق دارند و قابل انتقال نیستند

• دارایی‌های پویا (Dynamic Assets) که می‌توانند بر اساس پیشرفت بازی تغییر کنند

• و Kiosk، سامانه‌ای برای مدیریت بازار و مبادله آیتم‌ها بین کاربران در محیط بازی

یکی دیگر از قابلیت‌های نوآورانه‌ی zkLogin است. این فناوری به کاربران اجازه می‌دهد تا تنها با استفاده از حساب‌های اجتماعی مانند Google، Facebook یا Twitch وارد بازی یا برنامه‌های بلاکچینی شوند. در این حالت، سیستم به‌صورت خودکار یک کیف پول Sui برای آن‌ها ایجاد می‌کند، بدون آنکه کاربر نیاز به حفظ کلید خصوصی یا عبارت بازیابی داشته باشد. این تجربه ساده و آشنا که از دنیای Web2 الهام گرفته، مسیر ورود کاربران جدید به Web3 را بسیار هموار کرده است.

از سوی دیگر، ویژگی تراکنش‌های حمایت‌شده (Sponsored Transactions) به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که هزینه گس (کارمزد تراکنش) را به‌جای کاربران پرداخت کنند. این موضوع به‌ویژه برای تازه‌واردها اهمیت دارد، زیرا دیگر لازم نیست پیش از شروع، توکن SUI خریداری کنند. در نتیجه، کاربران می‌توانند بدون نیاز به پیش‌نیاز مالی یا دانش فنی، به‌راحتی وارد بازی یا اپلیکیشن‌های Sui شوند. این مجموعه قابلیت‌ها، Sui را به یکی از پیشرفته‌ترین و کاربرپسندترین زیرساخت‌ها برای GameFi و تجربه‌های بلاکچینی تعاملی تبدیل کرده است.

DeFi

بلاکچین Sui با برخورداری از سرعت پردازش بالا و کارمزدهای پایین، بستری ایده‌آل برای توسعه‌ی برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) به شمار می‌رود. این شبکه به‌گونه‌ای طراحی شده که پاسخ‌گوی نیازهای متنوع پلتفرم‌های مالی باشد و عملکردی روان و مقیاس‌پذیر حتی در زمان‌های اوج فعالیت کاربران ارائه دهد.

از جمله کاربردهای DeFi که به‌خوبی می‌توانند روی Sui پیاده‌سازی شوند عبارت‌اند از:

• صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs): که امکان مبادله‌ی توکن‌ها را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کنند

• پروتکل‌های وام‌دهی و استقراض: که کاربران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال را به امانت بگذارند یا در ازای وثیقه، وام دریافت کنند

• پلتفرم‌های مشتقات مالی: شامل ابزارهایی مانند قراردادهای آتی، آپشن‌ها و محصولات ساختاریافته بر بستر بلاکچین

یکی از مزیت‌های مهم Sui، اجرای موازی تراکنش‌ها (Parallel Execution) است. این ویژگی باعث می‌شود که حتی در زمان‌های پرتراکنش و شلوغی شبکه، تاخیر در پردازش تراکنش‌ها یا افت عملکرد مشاهده نشود.

علاوه بر این، Sui از زبان برنامه‌نویسی Move استفاده می‌کند که ساختار آن مبتنی بر منابع (Resources) و قواعد سخت‌گیرانه‌ی مالکیت است. این معماری خاص به شکل مؤثری از بروز آسیب‌پذیری‌های رایج در قراردادهای هوشمند جلوگیری می‌کند. ترکیب عملکرد فنی پیشرفته، امنیت بالا و هزینه پایین، Sui را به یکی از گزینه‌های قدرتمند برای توسعه و اجرای اپلیکیشن‌های مالی غیرمتمرکز در سطح سازمانی و کاربر محور تبدیل کرده است.

لایه نقدینگی DeepBook

DeepBook یک دفتر سفارش غیرمتمرکز بومی بلاکچین Sui است که نقش زیرساخت نقدینگی را برای اپلیکیشن‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) ایفا می‌کند. این پروتکل با بهره‌گیری از توان پردازشی بالای Sui، امکان تسویه تراکنش‌ها در حدود ۵۰۰ میلی‌ثانیه و نهایی‌سازی آنی در کمتر از یک ثانیه را فراهم می‌سازد؛ موضوعی که تجربه کاربری روان و بدون تاخیر را تضمین می‌کند.

کاربران در DeepBook می‌توانند مانند صرافی‌های حرفه‌ای، سفارش‌های محدود (Limit Orders) ثبت کنند؛ به‌این معنا که دارایی موردنظر تنها در صورت رسیدن قیمت بازار به نرخ مشخص‌شده توسط کاربر، معامله خواهد شد.

در کنار این ویژگی‌ها، کارمزدهای پایین و پایدار DeepBook باعث شده تا این زیرساخت به انتخابی مناسب برای توسعه‌دهندگان و کاربران DeFi تبدیل شود و به‌عنوان موتور معاملاتی اصلی در بسیاری از پروتکل‌های مالی شبکه Sui مورد استفاده قرار گیرد.

BTCFi

در حال حاضر، کمتر از ۲٪ از کل بیت‌کوین‌های در گردش به‌صورت فعال در برنامه‌های DeFi مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مشارکت پایین، عمدتاً به دلیل نبود قراردادهای هوشمند در بیت‌کوین، سرعت پایین پردازش تراکنش‌ها و محدودیت در تعامل‌پذیری (Interoperability) با سایر شبکه‌های بلاکچینی است.

بلاکچین Sui با تمرکز ویژه بر حوزه BTCFi (دیفای مبتنی بر بیت‌کوین)، این چالش‌ها را به‌طور موثری برطرف کرده است. در این بستر، کاربران می‌توانند نسخه‌های توکنی‌شده بیت‌کوین مانند wBTC، LBTC یا stBTC را به شبکه Sui پل بزنند (Bridge) و از آن‌ها در پروتکل‌های مختلف استفاده کنند.

طبق داده‌های رسمی شبکه، در حال حاضر بیش از ۱۰٪ از کل ارزش قفل‌شده (TVL) در اکوسیستم Sui به دارایی‌های مبتنی بر بیت‌کوین اختصاص دارد.

سویی به دارندگان بیت کوین این امکان را می‌دهد که با استیک‌کردن بیت‌کوین خود، به تامین امنیت شبکه Sui کمک کنند، بدون آنکه مالکیت واقعی دارایی خود را واگذار کنند.

تحلیل توکنومیکس SUI

SUI توکن بومی شبکه بلاکچینی Sui است و در مجموع دارای عرضه‌ای ثابت معادل ۱۰ میلیارد واحد می‌باشد. این توکن نقش کلیدی در عملکرد و پایداری اقتصادی شبکه ایفا می‌کند و برای سه کاربرد اصلی در اکوسیستم Sui مورد استفاده قرار می‌گیرد:

1. پرداخت کارمزد تراکنش‌ها (Gas Fees): کاربران برای انجام هرگونه تراکنش یا تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز روی Sui، کارمزد خود را با توکن SUI پرداخت می‌کنند.

2. استیکینگ (Staking): دارندگان توکن می‌توانند SUIهای خود را به اعتبارسنج‌های شبکه واگذار (Delegate) کنند. در مقابل، بخشی از پاداشی که اعتبارسنج‌ها بابت تایید بلاک‌ها دریافت می‌کنند، به این کاربران تعلق می‌گیرد.

3. مشارکت در حاکمیت شبکه (Governance): توکن SUI ابزار مشارکت در فرآیندهای تصمیم‌گیری شبکه است. دارندگان آن می‌توانند درباره ارتقاءهای فنی، سیاست‌های اقتصادی و سایر تغییرات مهم در شبکه رای دهند.

این طراحی چندمنظوره، به توکن SUI هویتی فراتر از یک ابزار مالی ساده بخشیده و آن را به مولفه‌ای ضروری در پایداری و توسعه بلندمدت اکوسیستم Sui تبدیل کرده است.

صندوق ذخیره‌سازی (Storage Fund)

یکی از اجزای منحصربه‌فرد در توکنومیکس Sui، صندوق ذخیره‌سازی است. هر تراکنشی که داده‌ای را روی بلاکچین ثبت می‌کند، شامل هزینه‌ای برای ذخیره‌سازی است. این هزینه‌ها وارد صندوقی می‌شود که خود دارای سهمی از استیکینگ شبکه است و بر اساس آن سهم، پاداش دریافت می‌کند. پروتکل Sui به‌صورت منظم این پاداش‌ها را بین اعتبارسنج‌ها توزیع می‌کند تا هزینه‌های ذخیره‌سازی داده در بلندمدت تامین شود، مدلی که به پایداری اقتصادی شبکه کمک می‌کند.

دوره قفل توکن‌های اختصاص‌یافته (Vesting)

در زمان راه‌اندازی شبکه اصلی Sui، یک دوره قفل یک‌ساله (Cliff) برای توکن‌های اختصاص‌یافته در نظر گرفته شد. به این معنا که برخی از دسته‌های توکن SUI، تنها در بازه‌های زمانی مشخصی در اختیار بازار قرار می‌گرفتند. این دوره در ماه مه ۲۰۲۴ به پایان رسید و اکنون تمام توکن‌های مشمول این برنامه، به بازار عرضه شده‌اند یا در دسترس قرار گرفته‌اند.

ریسک‌های سرمایه گذاری در Sui

با وجود رشد سریع و گسترش اکوسیستم برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) در شبکه Sui، این شبکه همچنان در رقابت با بلاکچین‌های جاافتاده‌تری مانند اتریوم و سولانا قرار دارد.

نگرانی‌های مربوط به تمرکز

Sui از مدل اجماع Delegated Proof of Stake (DPoS) استفاده می‌کند؛ مدلی که به‌طور کلی نسبت به سایر شبکه‌های PoS تمرکز بیشتری دارد، زیرا تعداد اعتبارسنج‌ها محدودتر است. در زمان نگارش این مقاله، فقط ۱۱۳ اعتبارسنج فعال در شبکه Sui وجود دارد. البته همین موضوع باعث می‌شود فرآیند اجماع سریع‌تر انجام شود، زیرا تعداد مشارکت‌کنندگان در تصمیم‌گیری کاهش می‌یابد. برای جلوگیری از تمرکز بیش از حد قدرت:

• حداکثر قدرت رای هر اعتبارسنج به ۱۰٪ محدود شده است، حتی اگر بیش از ۱۰٪ توکن‌ها به او اختصاص یافته باشد.

• مابقی قدرت رای به نسبت میان اعتبارسنج‌های دیگر توزیع می‌شود.

• کاربران می‌توانند در پایان هر دوره ۲۴ ساعته (Epoch)، توکن‌های استیک‌شده خود را برداشت کرده یا به اعتبارسنج دیگری منتقل کنند، به‌عبارتی با استیک خود رای دهند.

رقبای پروژه Sui

بلاکچین‌های لایه اول هم‌اکنون در رقابت سنگینی برای جذب کاربران، توسعه‌دهندگان و نقدینگی قرار دارند. Sui تنها حدود ۱٫۶۶٪ از کل ارزش قفل‌شده در دیفای را در اختیار دارد؛ رقمی که نشان می‌دهد هنوز راهی طولانی برای رقابت با بازیگران اصلی بازار در پیش دارد.

با این حال، با نگاهی به عملکرد ۱۰ بلاکچین برتر، می‌توان مشاهده کرد که رشد پیوسته و مداوم Sui از تمامی بلاکچین‌ها، به جز بیت‌کوین، پیشی گرفته است. این روند نشان می‌دهد که علی‌رغم سهم نسبتا پایین از بازار، Sui دارای مسیر رشد قدرتمند و پایداری است که می‌تواند جایگاه آن را در آینده‌ی اکوسیستم DeFi تقویت کند.

مزیت‌های رقابتی Sui

بلاکچین Sui برای باقی‌ماندن در رقابت، مجموعه‌ای از قابلیت‌های منحصربه‌فرد را ارائه می‌دهد که عبارتند از:

• DeepBook: زیرساخت دفتر سفارش غیرمتمرکز برای تامین نقدینگی مورد نیاز اپلیکیشن‌های DeFi

• NFTهای پویا (Dynamic NFTs): ارتقای تجربه بازی‌های بلاکچینی با دارایی‌هایی که بر اساس عملکرد کاربر تغییر می‌کنند

• zkLogin: ورود کاربران از طریق حساب‌های اجتماعی بدون نیاز به مدیریت مستقیم کیف‌پول‌های رمزنگاری‌شده، ساده‌سازی تجربه Web3

اکوسیستم Sui

در این بخش، با چند پروژه کلیدی فعال روی بلاکچین Sui آشنا می‌شوید. این فهرست جامع نیست، اما نمایی کلی از رشد و تنوع اکوسیستم Sui را ارائه می‌دهد.

DeFi: Suilend

Suilend بزرگ‌ترین پروتکل DeFi در شبکه Sui است و ارزش قفل‌شده (TVL) آن به ۶۹۶ میلیون دلار می‌رسد. اجزای اصلی این پروتکل عبارت‌اند از:

• Suilend: پلتفرم وام‌دهی و وام‌گیری که تا ۵۴٪ سود سالیانه برای سپرده‌ها ارائه می‌دهد. امکاناتی مانند پل‌های انتقال دارایی (Bridges) و صرافی‌های داخلی (Swaps) نیز در دسترس‌اند. البته، پل‌ها از طریق Wormhole و سوآپ‌ها از طریق صرافی‌هایی مانند Cetus انجام می‌شوند.

• SpringSui: پروتکل استیکینگ نقدشونده برای توکن SUI. کاربران می‌توانند توکن‌های خود را در SpringSui استیک کنند و توکن sSUI دریافت نمایند که قابل استفاده در سایر پروتکل‌های DeFi است. sSUI در هر زمان قابل بازخرید به SUI است، بدون نیاز به انتظار یا قفل زمانی.

• STEAMM: یک بازارساز خودکار (AMM) با بهره‌وری سرمایه بالا که نقدینگی بدون استفاده را به Suilend منتقل می‌کند تا سود مضاعف تولید کند.

DeFi: NAVI

NAVI دومین پروتکل بزرگ در Sui است و TVL آن برابر با ۶۵۳ میلیون دلار گزارش شده است. ویژگی‌های کلیدی NAVI عبارتند از:

• NAVI Lending: پلتفرم وام‌دهی با قابلیت‌هایی مانند وام‌های فوری (Flash Loans) و خزانه‌های اهرمی خودکار (Automatic Leverage Vaults) برای اجرای استراتژی‌های پیچیده.

• Volo LST: پلتفرم استیکینگ نقدشونده که در آن توکن SUI به vSUI تبدیل می‌شود؛ توکنی که قابلیت استفاده در DeFi را دارد. طبق اعلام پروتکل، امکان استیک بیت‌کوین (BTC) نیز در نقشه راه آن گنجانده شده است.

• Astros: یک تجمیع‌کننده صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX Aggregator) که بهترین مسیرهای معاملاتی را در اکوسیستم Sui ارائه می‌دهد.

DeFi: Cetus

Cetus بر بستر بلاکچین‌های Sui و Aptos توسعه یافته و TVL آن به ۲۴۱.۹ میلیون دلار می‌رسد. این پلتفرم از مدل نقدینگی متمرکز (Concentrated Liquidity) بهره می‌برد، در این مدل، تامین‌کنندگان نقدینگی می‌توانند بازه قیمتی خاصی برای سرمایه خود تعیین کنند که باعث بهره‌وری بیشتر سرمایه و جلوگیری از هدر رفتن نقدینگی می‌شود. امکان انتقال دارایی از طریق پل Wormhole نیز در Cetus فراهم شده است.

BTCFi: Lombard

هدف پروژه Lombard، فراهم‌سازی نقدینگی مبتنی بر بیت‌کوین در شبکه Sui است. توکن اصلی این پروژه LBTC نام دارد، توکنی متقابل و معادل یک‌به‌یک با بیت‌کوین که قابلیت استیک دارد و اکنون به‌صورت زنجیره‌ای و نقدشونده در Sui قابل استفاده است. برخی از قابلیت های کلیدی آن:

• امکان صدور مستقیم LBTC از بیت‌کوین در Sui (بدون نیاز به فروش بیت‌کوین)

• قابلیت پل‌زدن (Bridge) از سایر شبکه‌های EVM به Sui

• استفاده از LBTC در برنامه‌های DeFi مانند وام‌دهی، وام‌گیری، سوآپ و تامین نقدینگی

• دریافت پاداش‌های اضافی برای سپرده‌گذاری LBTC در شبکه Sui

توکن اصلی این پروژه، در حال حاضر با پروتکل‌های برتر Sui از جمله Cetus، NAVI و Suilend یکپارچه شده و توسط Sui Wallet، Phantom Wallet و OKX Wallet پشتیبانی می‌شود.

GameFi: Samurai Shodown R

بازی معروف Samurai Shodown ساخته شرکت SNK، اکنون وارد دنیای بلاکچین شده و نسخه‌ای جدید به نام Samurai Shodown R بر بستر Sui عرضه می‌شود. این عنوان یک بازی MMORPG موبایلی (بازی نقش‌آفرینی چندنفره آنلاین در مقیاس وسیع) است که در آن، آیتم‌های درون‌بازی به‌صورت NFTهای پویا (Dynamic NFTs) روی بلاکچین Sui پیاده‌سازی شده‌اند.

Sui Wallet: کیف پول رسمی سویی

Sui Wallet توسط شرکت Mysten Labs (تیم توسعه‌دهنده بلاکچین Sui) طراحی و ارائه شده است و به‌عنوان کیف‌پول رسمی این شبکه شناخته می‌شود. از آنجا که این کیف‌پول مستقیما توسط تیم اصلی توسعه می‌یابد، از تمام به‌روزرسانی‌ها و قابلیت‌های جدید Sui به‌طور کامل پشتیبانی می‌کند.

ویژگی شاخص این کیف‌پول، پشتیبانی از zkLogin است که به کاربران اجازه می‌دهد کیف‌پول خود را تنها با استفاده از یک حساب اجتماعی (مانند Google یا Discord) ایجاد کنند؛ بدون نیاز به مدیریت کلید خصوصی یا عبارات بازیابی پیچیده.

جمع‌بندی نهایی

بلاکچین Sui اکنون به هفتمین بلاکچین بزرگ لایه اول از نظر ارزش بازار تبدیل شده و توانسته از رقبایی مانند Avalanche و TON پیشی بگیرد. این موفقیت به‌واسطه نوآوری‌های فنی سویی به‌دست آمده است. عواملی که Sui را به شبکه‌ای سریع، ارزان و مقیاس‌پذیر تبدیل کرده و امکان توسعه انواع کاربردها از DeFi تا بازی‌سازی را فراهم ساخته‌اند.

Coingecko, Sui.io