در دنیای معاملات اهرمی، سودهای چندبرابری همیشه با وسوسه همراهند؛ اما پشت این جذابیت، ریسکی پنهان وجود دارد که بسیاری از تریدرها طعم تلخش را چشیده‌اند: مارجین کال (Margin Call).
در این مقاله چه می‌خوانیم؟
مارجین کال فقط یک هشدار ساده از طرف صرافی نیست؛ بلکه به‌نوعی آخرین زنگ خطر است که می‌گوید موجودی حسابت دیگر برای نگهداری موقعیت‌های باز کافی نیست. اگر به موقع واکنش نشان ندهید، دارایی‌تان در یک چشم‌به‌هم‌زدن لیکویید می‌شود.
در این مقاله، به‌صورت قدم‌به‌قدم توضیح می‌دهیم مارجین کال چیست، چه زمانی اتفاق می‌افتد، چرا رخ می‌دهد و مهم‌تر از همه، چگونه می‌توانید از آن جلوگیری کنید. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.
مارجین کال چیست؟
مارجین کال (Margin Call) یک هشدار جدی از سوی صرافی است که به معامله‌گر اعلام می‌کند موجودی حسابش برای نگهداری معاملات باز کافی نیست. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که قیمت بازار برخلاف پیش‌بینی شما حرکت کند و سرمایه شما از حداقل مارجین نگهداری لازم پایین‌تر برود. دلایل مارجین کال شدن معامله‌گران عبارتند از:
- استفاده از لوریج بالا بدون مدیریت ریسک
- نوسانات شدید قیمت
- عدم تعیین استاپ لاس
بیشتر بخوانید: معاملات تعهدی در صرافی وانفینکس
برای درک بهتر مفهوم مارجین کال، ابتدا باید با دو اصطلاح کلیدی در معاملات اهرمی آشنا شوید.
- مارجین نگهداری (Maintenance Margin): وجه تضمین یا مارجین نگهداری، مقدار پول یا سرمایه‌ای است که برای باز ماندن یک موقعیت معاملاتی در حساب باقی می‌ماند. این مبلغ تضمین می‌کند که معامله‌گر توانایی پوشش ضررهای احتمالی را دارد. در این وضعیت، صرافی از شما می‌خواهد که حساب خود را شارژ کنید یا بخشی از پوزیشن‌هایتان را ببندید تا نسبت مارجین دوباره به سطح مجاز بازگردد.
- مارجین اولیه (Initial Margin): مارجین اولیه، مقدار مشخصی از سرمایه شما است که برای باز کردن یک موقعیت معاملاتی جدید باید در حساب شما وجود داشته باشد. این مبلغ نشان می‌دهد که شما توان مالی لازم برای ورود به معامله را دارید و نوعی پیش پرداخت برای ورود به بازار محسوب می‌شود.
برخلاف مارجین اولیه که مربوط به حفظ موقعیت باز است، مارجین اولیه فقط هنگام شروع معامله از موجودی شما کسر می‌شود. اگر ارزش حساب شما پس از باز شدن معامله کاهش پیدا کند، ممکن است به سطح مارجین اولیه برسید و با مارجین کال مواجه شوید.
| ویژگی‌ها | مارجین اولیه (Initial Margin) | مارجین نگهداری (Maintenance Margin) |
|---|---|---|
| کاربرد | برای باز کردن یک موقعیت معاملاتی استفاده می‌شود | برای باز نگه‌داشتن موقعیت معاملاتی فعال است |
| میزان سرمایه موردنیاز | درصد بیشتری از پوزیشن (۱۰–۲۰٪) | درصد کمتری از پوزیشن (۲–۵٪ یا حتی کمتر) |
| زمان استفاده | فقط در زمان ورود به معامله اعمال می‌شود | در تمام مدت باز بودن معامله باید رعایت شود |
| در صورت نقض شدن | نمی‌توان معامله را باز کرد | هشدار مارجین کال صادر می‌شود یا پوزیشن بسته می‌شود |
| نقش در مارجین کال | رسیدن موجودی حساب به زیر مارجین اولیه، زنگ خطر اولیه است | نقض مارجین نگهداری، منجر به مارجین کال می‌شود |
| مثال عددی (با پوزیشن ۱۰٬۰۰۰ دلاری) | ۱٬۰۰۰ دلار برای ورود به معامله با اهرم ۱۰ | ۲۰۰ دلار برای نگه‌داشتن آن پوزیشن با مارجین ۲۰٪ |
چه زمانی مارجین کال اتفاق می‌افتد؟
فرض کنید شما ۱,۰۰۰ دلار در حساب معاملاتی خود دارید و تصمیم می‌گیرید با اهرم ۱۰ وارد یک معامله لانگ (Long) روی بیت‌کوین شوید. با این اهرم، ارزش پوزیشن شما به ۱۰,۰۰۰ دلار می‌رسد.
- قیمت ورود: ۳۰,۰۰۰ دلار
- مقدار پوزیشن: حدود ۰.۳۳ بیت کوین
- مارجین اولیه: ۱,۰۰۰ دلار
- مارجین نگهداری (مثلاً ۲۰٪ از مارجین اولیه): ۲۰۰ دلار
در این مثال، اگر موجودی حساب به زیر ۲۰۰ دلار برسد، مارجین کال صادر می‌شود.
فرض کنید قیمت بیت‌کوین تا ۲۷,۰۰۰ دلار کاهش پیدا می‌کند. چون بیت‌کوین حدود ۳,۰۰۰ دلار افت کرده و شما ۰.۳۳ بیت‌کوین در پوزیشن دارید، میزان ضرر شما نزدیک به ۱,۰۰۰ دلار می‌شود. در نتیجه، تقریباً تمام سرمایه اولیه‌تان از بین می‌رود و موجودی حسابتان از سطح مارجین نگهداری (۲۰۰ دلار) پایین‌تر می‌رود. در این وضعیت، صرافی به شما اخطار مارجین کال می‌دهد. در چنین شرایطی، تنها دو انتخاب دارید:
- حساب خود را شارژ کنید.
- بخشی از پوزیشن را ببندید.
در صورتی که هیچ اقدامی انجام ندهید، برای جلوگیری از ضرر بیشتر، پوزیشن شما به‌صورت خودکار بسته می‌شود. به این اتفاق، لیکویید شدن گفته می‌شود.
در نوامبر ۲۰۲۲، پس از سقوط صرافی FTX، بیش از ۶۰۰ میلیون دلار پوزیشن لانگ فقط در یک روز لیکویید شد. این اتفاق نمونه‌ای واقعی از قدرت نابودکننده مارجین کال در بازارهای کریپتوی اهرمی است.
پیامدهای مارجین کال چیست؟
دریافت هشدار مارجین کال نشانه ورود به سطح است. اگر واکنش مناسبی نشان ندهید، ممکن است پوزیشن‌هایتان خارج از کنترل بسته شوند. مهم‌ترین پیامدهای این وضعیت عبارت‌اند از:
- نیاز فوری به تامین سرمایه بیشتر: در صورت اقدام سریع می‌توانید از لیکویید شدن پوزیشن‌ها جلوگیری کنید، اما تأخیر می‌تواند هزینه‌بر باشد.
- بستن اجباری پوزیشن‌ها: اگر حساب کمتر از حد مجاز شود، صرافی به ناچار پوزیشن‌ها را نقد می‌کند.
- زیان شدید در بدترین زمان بازار: پوزیشن‌ها با نوسانات شدید بسته می‌شوند؛ یعنی زمانی که قیمت‌ها به نفع شما نیست.
بیشتر بخوانید: معاملات مارجین چیست؟
اشتباهات رایج معامله‌گران در مواجهه با مارجین کال
مارجین کال معمولاً حاصل یک اشتباه نیست؛ بلکه نتیجه مجموعه‌ای از تصمیم‌های اشتباه پشت‌سر‌هم است. در ادامه، رایج‌ترین خطاهایی که تریدرها را به لبه پرتگاه لیکویید شدن می‌برند بررسی می‌کنیم:
- استفاده از لوریج بالا بدون داشتن استراتژی خروج: بسیاری از معامله‌گران، خصوصاً تازه‌کارها، از اهرم‌های بالا برای رسیدن به سود سریع استفاده می‌کنند، بدون آن‌که برنامه‌ای برای خروج از معامله در شرایط بحرانی داشته باشند.
- معامله بدون تعیین حد ضرر: یکی از ابتدایی‌ترین ابزارهای مدیریت ریسک حد ضرر است، اما بسیاری آن را نادیده می‌گیرند؛ از ترس اینکه «شاید قیمت برگردد».
- نداشتن کنترل احساسی بعد از ضرر اولیه: معامله‌گرانی که بعد از ضرر اولیه، برای جبران، پوزیشن‌های بزرگ‌تری باز می‌کنند یا به‌جای خروج، پوزیشن را نگه می‌دارند، خود را در معرض مارجین کال قرار می‌دهند.
- نگه‌داشتن تمام سرمایه در پوزیشن: برخی تمام سرمایه موجود را وارد معامله می‌کنند و هیچ فضای تنفسی برای نوسانات بازار باقی نمی‌گذارند.
- ناآگاهی از سطح مارجین نگهداری صرافی: هر صرافی سطح متفاوتی برای مارجین نگهداری دارد. عدم آگاهی از این عدد باعث می‌شود تریدر تصور اشتباهی از سطح ریسک داشته باشد.
- معامله در زمان‌های حساس بازار: بازار در زمان اعلامیه‌های مهم اقتصادی بسیار نوسانی است. ورود در این زمان‌ها بدون درک ریسک، می‌تواند سرمایه شما را نابود کند.
چگونه از مارجین کال جلوگیری کنیم؟
با رعایت اصول مدیریت ریسک، می‌توانید احتمال مارجین کال را تا حد زیادی کاهش دهید:
- محدود کردن ریسک در هر معامله: از قانون ۱٪ یا ۲٪ پیروی کنید: هیچ معامله‌ای نباید بیش از این مقدار از سرمایه‌تان را در معرض خطر قرار دهد.
- استفاده از حد ضرر: در بازارهای پرنوسان، قیمت‌ها ممکن است در کسری از ثانیه تغییر جهت دهند. تعیین حد ضرر به شما کمک می‌کند تا از زیان‌های غیرمنتظره جلوگیری کرده و کنترل معاملات را در دست داشته باشید؛ حتی زمانی که بازار بر خلاف پیش‌بینی شما حرکت می‌کند.
- انتخاب لوریج منطقی: هرچه اهرم بالاتر باشد، هم سود و هم زیان شما با سرعت بیشتری افزایش می‌یابد. اگر در ابتدای مسیر ترید هستید یا در بازاری با نوسانات بالا معامله می‌کنید، استفاده از اهرم‌های پایین‌تر می‌تواند ریسک شما را به شکل قابل توجهی کاهش دهد.
- حفظ مارجین آزاد: هر چه مارجین آزاد بیشتری در حساب داشته باشید، در برابر نوسانات شدید مقاوم‌تر خواهید بود.
- اجتناب از ورود در زمان‌های پرریسک: زمانی که بازار تحت تاثیر اخبار کلان، اعلامیه‌های اقتصادی یا بحران‌های ژئوپلیتیک است، احتمال مارجین کال بیشتر می‌شود.
- تنوع در سبد معاملاتی: اگر روی چند دارایی مختلف با هم سرمایه‌گذاری کنید، ضرر یک پوزیشن ممکن است با سود یا ثبات پوزیشن‌های دیگر جبران شود.
جمع‌بندی
مارجین کال یکی از مهم‌ترین هشدارهایی است که هر معامله‌گر در معاملات اهرمی ممکن است با آن مواجه شود. این هشدار به شما می‌گوید که موجودی حسابتان دیگر برای نگهداری پوزیشن‌های باز کافی نیست و باید فوراً اقدام کنید؛ در غیر این صورت، خطر لیکویید شدن دارایی‌هایتان بسیار بالاست. استفاده از اهرم، اگرچه وسوسه‌انگیز است، اما بدون مدیریت ریسک، می‌تواند به سرعت سرمایه شما را نابود کند.
مارجین کال نه تنها زنگ خطر برای از دست دادن سرمایه است، بلکه هشداری‌ست برای بازنگری در استراتژی معاملاتی‌تان. معامله‌گری موفق کسی نیست که هرگز ضرر نمی‌کند، بلکه کسی‌ست که با کنترل ریسک، از مارجین کال جلوگیری می‌کند.